วิจัยใหม่ Stanford รักษาเบาหวานชนิดที่ 1 ในหนูสำเร็จด้วยวิธี Hybrid Treatment

วงการแพทย์มีเรื่องให้น่าตื่นเต้นกันอีกแล้ว เมื่อทีมนักวิจัยจาก Stanford School of Medicine ได้ค้นพบวิธีรักษา Type 1 Diabetes (เบาหวานชนิดที่ 1) ในหนูทดลองได้สำเร็จ ซึ่งผลลัพธ์ที่ได้นั้นน่าประทับใจมาก เพราะสามารถป้องกันไม่ให้เกิดโรคในหนูที่มีความเสี่ยง และที่สำคัญคือสามารถ "รักษา" หนูที่เป็นเบาหวานเต็มขั้นให้กลับมาเป็นปกติได้อีกด้วย

ความเจ๋งของงานวิจัยนี้อยู่ที่วิธีการที่เรียกว่า Hybrid Treatment ซึ่งไม่ใช่แค่การปลูกถ่ายเซลล์ธรรมดา แต่เป็นการผสานเซลล์ระบบภูมิคุ้มกันของหนูตัวป่วยและหนูผู้บริจาคเข้าด้วยกัน เทคนิคนี้ช่วยให้เซลล์สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสมานฉันท์ โดยที่หนูทดลองไม่ต้องพึ่งพา Immunosuppressive drugs (ยากดภูมิคุ้มกัน) เลยเป็นระยะเวลาอย่างน้อย 4 เดือน ซึ่งถือเป็นก้าวสำคัญมากในการแก้ปัญหาการต่อต้านอวัยวะปลูกถ่าย

ขั้นตอนการทำงานของทีมวิจัยเริ่มจากการ "รีบูต" ระบบภูมิคุ้มกันของหนูเบาหวานด้วยการฉายรังสีปริมาณต่ำและใช้แอนติบอดีบางชนิด จากนั้นจึงทำการปลูกถ่าย Blood Stem Cells (สเต็มเซลล์เม็ดเลือด) และ Islet cells (กลุ่มเซลล์ในตับอ่อนที่ทำหน้าที่ผลิตอินซูลิน) จากผู้บริจาคเข้าไป ผลปรากฏว่าร่างกายของหนูไม่มองว่าเซลล์ใหม่นี้เป็นผู้รุกราน ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันกลับมาทำงานได้ตามปกติ และเนื้อเยื่อสำคัญไม่ถูกทำลาย

Seung Kim นักชีววิทยาด้านการพัฒนาจาก Stanford อธิบายว่า วิธีนี้ช่วยแก้โจทย์ใหญ่ได้สองเด้ง คือทั้งทดแทน Islet cells ที่เสียไป และรีเซ็ตระบบภูมิคุ้มกันไม่ให้กลับมาทำลายเซลล์ตัวเองอีก แถมในการทดลองนี้ยังไม่พบภาวะ Graft-versus-host disease หรือภาวะที่เซลล์ผู้บริจาคต่อต้านร่างกายผู้รับ ซึ่งเป็นปัญหาใหญ่ที่มักเจอในการปลูกถ่ายอวัยวะในมนุษย์

อย่างไรก็ตาม แม้ผลลัพธ์จะดูสวยหรูแต่ก็ยังมีความท้าทายรออยู่ เพราะ Islet cells นั้นต้องได้มาจากผู้บริจาคที่เสียชีวิตแล้วเท่านั้น และต้องมาจากคนเดียวกับที่ให้สเต็มเซลล์เม็ดเลือดด้วย ทำให้นักวิจัยต้องเร่งหาวิธีเพิ่มจำนวนเซลล์เหล่านี้ให้เพียงพอ หรืออาจจะต้องพึ่งพาเทคโนโลยีการสร้างเซลล์จาก Pluripotent human stem cells (สเต็มเซลล์ที่สามารถเจริญไปเป็นเซลล์อะไรก็ได้) ในห้องแล็บแทน

งานวิจัยนี้ได้รับการตีพิมพ์ลงใน Journal of Clinical Investigation เรียบร้อยแล้ว แม้ตอนนี้เราจะยังไม่สามารถพูดได้เต็มปากว่ารักษาเบาหวานในคนได้หายขาด แต่ก็นับว่าเป็นสัญญาณที่ดีมาก เพราะกระบวนการสร้างระบบภูมิคุ้มกันแบบลูกผสมนี้มีการใช้จริงในคลินิกสำหรับโรคอื่นอยู่แล้ว เหลือแค่รอเวลาให้เทคโนโลยีนี้สุกงอมพร้อมใช้กับมนุษย์เท่านั้นเอง