วิจัยเผย Metformin ยาเบาหวานยอดนิยม อาจออกฤทธิ์ที่สมองโดยตรง

Metformin เป็นยาที่แพทย์สั่งจ่ายให้กับผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 (Type 2 diabetes) เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดมานานกว่า 60 ปี เดิมทีวงการแพทย์เข้าใจกันว่ากลไกหลักของมันคือการลดการผลิตกลูโคสที่ตับและทำงานผ่านลำไส้ แต่ล่าสุดนักวิทยาศาสตร์ค้นพบความจริงที่น่าทึ่งว่า ยาตัวนี้อาจจะทำงานโดยตรงที่ "สมอง" ซึ่งอาจนำไปสู่แนวทางการรักษาใหม่ ๆ ในอนาคต

ทีมวิจัยจาก Baylor College of Medicine ในสหรัฐฯ นำโดย Makoto Fukuda ได้ระบุเส้นทางการทำงานใหม่ของยาตัวนี้ โดยเจาะจงไปที่สมองส่วน Ventromedial Hypothalamus (VMH) ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการควบคุมการเผาผลาญกลูโคสของร่างกาย การค้นพบนี้เปลี่ยนความเชื่อเดิมที่ว่ายาทำงานแค่ในระบบทางเดินอาหารและตับไปอย่างสิ้นเชิง

ในการทดลองกับหนู ทีมวิจัยพบว่า Metformin เดินทางไปที่ VMH และทำการ "ปิดสวิตช์" โปรตีนที่ชื่อว่า Rap1 เพื่อจัดการกับอาการเบาหวาน ที่น่าสนใจคือ เมื่อพวกเขาลองเพาะพันธุ์หนูที่ไม่มีโปรตีน Rap1 ปรากฏว่ายา Metformin แทบจะไร้ผลในการรักษาอาการคล้ายเบาหวาน ในขณะที่ยาตัวอื่นยังใช้ได้ผล ตรงนี้เป็นหลักฐานชิ้นสำคัญที่ยืนยันว่ากลไกในสมองผ่าน Rap1 นั้นเป็นกุญแจหลักที่ทำให้ยาตัวนี้ทำงานได้

นอกจากนี้ ทีมวิจัยยังพบว่าเซลล์ประสาทชนิด SF1 ในสมองจะถูกกระตุ้นเมื่อได้รับยา และประเด็นสำคัญคือ สมองตอบสนองต่อยาในปริมาณที่ "น้อยกว่า" ที่ตับหรือลำไส้ต้องการเสียอีก แปลว่ายาออกฤทธิ์ที่สมองได้ไวและใช้ปริมาณน้อยกว่ามาก ซึ่งการค้นพบนี้ตีพิมพ์ลงในวารสาร Science Advances

ข้อมูลชุดนี้ไม่เพียงแต่ช่วยให้เราเข้าใจกลไกของยาดีขึ้น แต่ยังอาจเชื่อมโยงไปถึงงานวิจัยอื่น ๆ ที่พบว่า Metformin ช่วยชะลอความแก่และยืดอายุขัยได้ ใช้กันมาตั้ง 60 ปี เพิ่งจะรู้ว่ายาแอบไปออกฤทธิ์ที่สมองด้วย เรียกว่ามาช้าแต่ก็ดีกว่าไม่มา งานนี้วงการแพทย์คงต้องรื้อตำรามาทำความเข้าใจกันใหม่แล้วล่ะ