พลิกตำรา! นักวิทย์พบ 'เซโรโทนิน' สารแห่งความสุข อาจเอี่ยวการเติบโตของมะเร็ง

เซโรโทนิน (Serotonin) ที่เราคุ้นเคยกันในฐานะ ‘สารแห่งความสุข’ เพราะมีบทบาทสำคัญในการควบคุมอารมณ์ กำลังถูกจับตามองในแง่มุมใหม่ที่ไม่มีใครคาดคิด เมื่อนักวิทยาศาสตร์ค้นพบว่ามันอาจมีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกิดมะเร็ง แต่ไม่ใช่ผ่านกลไกในสมองอย่างที่หลายคนเข้าใจ แต่เป็นกระบวนการที่แตกต่างไปอย่างสิ้นเชิงในส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย

แม้จะขึ้นชื่อเรื่องสมอง แต่รู้หรือไม่ว่าเกือบ 95% ของเซโรโทนินในร่างกายถูกผลิตขึ้นในลำไส้ จากนั้นจึงเข้าสู่กระแสเลือดและเดินทางไปยังอวัยวะต่าง ๆ ทั่วร่างกาย ตั้งแต่ตับ ตับอ่อน กล้ามเนื้อ กระดูก ไปจนถึงเซลล์ภูมิคุ้มกัน บทบาทของมันจึงกว้างไกลกว่าแค่เรื่องอารมณ์ เพราะมันช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ควบคุมอุณหภูมิร่างกาย เสริมสร้างกระดูก กระตุ้นความอยากอาหาร ไปจนถึงส่งเสริมการสมานแผลและภูมิคุ้มกัน เรียกว่าเป็นตัวขับเคลื่อนการทำงานของเซลล์ทั่วร่างกายนั่นเอง

จุดเปลี่ยนสำคัญเกิดขึ้นในปี 2019 เมื่อนักวิทยาศาสตร์จาก Icahn School of Medicine at Mount Sinai ในนิวยอร์ก ค้นพบว่าเซโรโทนินสามารถเข้าไปในเซลล์และจับกับ DNA ได้โดยตรง! มันทำหน้าที่เหมือน 'สวิตช์' ระดับโมเลกุลที่คอยเปิด-ปิดยีน และที่น่าตกใจคือ การจับกันนี้สามารถ 'เปิด' ยีนที่เกี่ยวข้องกับการเติบโตของมะเร็งได้ ซึ่งกลไกนี้ถูกพบแล้วในมะเร็งสมอง มะเร็งตับ และมะเร็งตับอ่อน และอาจมีบทบาทในมะเร็งชนิดอื่น ๆ อีกมากมาย

การค้นพบนี้ทำให้หลายฝ่ายหันมามองถึงความเป็นไปได้ในการพัฒนาการรักษาแบบใหม่ที่เรียกว่า 'Epigenetic Therapies' (การบำบัดเหนือพันธุกรรม) ซึ่งเป็นการรักษาที่มุ่งควบคุมการเปิดหรือปิดของยีนโดยตรง แนวคิดคือการเข้าไป 'โปรแกรม' เซลล์มะเร็งใหม่ ให้ปิดยีนร้ายและเปิดยีนดี โดยไม่ไปยุ่งกับลำดับ DNA เดิม ซึ่งอาจเป็นวิธีที่จัดการกับเซลล์มะเร็งได้แม่นยำกว่าวิธีปัจจุบันอย่างการผ่าตัด เคมีบำบัด หรือรังสีรักษา ที่มักจะมาพร้อมผลข้างเคียงรุนแรง

แล้วคนที่กินยาต้านเศร้าล่ะ? คำถามนี้สำคัญมาก ยาต้านเศร้ากลุ่ม SSRIs (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) อย่าง Prozac, Celexa และ Zoloft ทำงานโดยการเพิ่มระดับเซโรโทนินในสมอง แต่ที่น่าสนใจคือ ยาเหล่านี้กลับไป 'บล็อก' ช่องทางที่เซโรโทนินจะเข้าสู่เซลล์มะเร็ง ทำให้มันเข้าไปเปิดสวิตช์ยีนร้ายไม่ได้ ดังนั้นคนไข้ที่ใช้ยาเหล่านี้ไม่ต้องกังวลว่ายาจะไปกระตุ้นมะเร็ง ตรงกันข้าม งานวิจัยเบื้องต้นกลับชี้ว่ามันอาจมีประโยชน์ในการต่อสู้กับมะเร็งบางชนิดด้วยซ้ำไป

แน่นอนว่าหนทางยังอีกยาวไกล นักวิจัยยังต้องทำความเข้าใจกลไกให้ชัดเจนกว่านี้ พัฒนาระบบนำส่งยาให้ตรงจุด และต้องผ่านการทดลองในสัตว์และมนุษย์อีกหลายขั้นตอน แต่ถ้าทำสำเร็จ เราอาจได้เห็นวันที่เนื้องอกร้ายกาจกลายเป็นก้อนเนื้อที่เชื่องลง จัดการง่ายขึ้น และมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำน้อยลง... ใครจะไปคิดว่า 'สารแห่งความสุข' จะมีความลับซับซ้อนซ่อนอยู่ขนาดนี้กันล่ะ