ผลวิจัย 25 ปีชี้ สุขภาพหัวใจวัยกลางคน บอกความเสี่ยงสมองเสื่อมในอนาคต

เคยคิดกันไหมว่าหัวใจกับสมองจะเกี่ยวกันได้ขนาดนี้? ผลการศึกษาชิ้นใหม่ที่ใช้เวลาติดตามยาวนานถึง 25 ปี ชี้ให้เห็นว่าสุขภาพหัวใจในวัยกลางคน อาจเป็นตัวทำนายความเสี่ยงของภาวะสมองเสื่อมในอีกหลายสิบปีข้างหน้าได้อย่างไม่น่าเชื่อ

งานวิจัยที่ชื่อว่า Whitehall study ได้ติดตามข้าราชการชาวอังกฤษเกือบ 6,000 คน ที่มีอายุระหว่าง 45-69 ปี โดยวัดระดับโปรตีนที่ชื่อว่า Cardiac troponin I ในเลือด ซึ่งโปรตีนชนิดนี้จะปรากฏขึ้นเมื่อเซลล์หัวใจได้รับความเสียหาย และมักใช้เพื่อช่วยวินิจฉัยภาวะหัวใจวาย แต่ด้วยเทคโนโลยีการตรวจเลือดที่ละเอียดขึ้นในปัจจุบัน ทำให้สามารถตรวจจับโปรตีนนี้ได้แม้ในปริมาณน้อยนิด ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนว่าหัวใจกำลังทำงานหนัก แม้เจ้าตัวจะยังรู้สึกสบายดีอยู่ก็ตาม

ที่น่าสนใจคือ คนที่มีระดับโปรตีน Troponin I สูงสุดในช่วงวัยกลางคน มีแนวโน้มที่จะได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคสมองเสื่อมในบั้นปลายชีวิตสูงกว่าคนที่มีระดับโปรตีนต่ำสุดถึง 38% และทุก ๆ การเพิ่มขึ้นของ Troponin เป็นสองเท่า ก็จะเพิ่มความเสี่ยงของโรคสมองเสื่อมขึ้นอีก 10% เลยทีเดียว

เมื่อผ่านไป 15 ปีของการศึกษา ผลสแกนสมองด้วย MRI ของผู้เข้าร่วม 641 คน ก็ยิ่งตอกย้ำข้อสรุปนี้ โดยพบว่ากลุ่มที่มีระดับ Troponin สูงในวัยกลางคน มีปริมาตรเนื้อสมองสีเทา (Grey-matter) น้อยกว่า และมีการหดตัวของสมองส่วน Hippocampus (พื้นที่สำคัญเกี่ยวกับความจำ) มากกว่า ซึ่งเทียบเท่ากับสมองที่แก่ลงไปประมาณ 3 ปี

คำถามคือแล้วมันเกี่ยวกันได้อย่างไร? คำตอบอยู่ที่ระบบไหลเวียนเลือด สมองของเราต้องการเลือดไปหล่อเลี้ยงอย่างสม่ำเสมอ หากหัวใจสูบฉีดเลือดได้ไม่ดีพอ หรือหลอดเลือดแดงแข็งและตีบตัน สมองก็จะขาดออกซิเจนเรื้อรัง และความเสียหายเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่สะสมไปเรื่อย ๆ นี่เอง ที่เร่งกระบวนการที่นำไปสู่ภาวะสมองเสื่อม

ผลลัพธ์นี้สอดคล้องกับข้อมูลเดิมจาก Lancet Commission ในปี 2024 ที่ประเมินว่า 17% ของผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมสามารถป้องกันหรือชะลอได้ด้วยการดูแลสุขภาพหัวใจและหลอดเลือดให้ดีขึ้น การตรวจเลือดเพื่อหาค่า Troponin ในวัยกลางคนจึงอาจกลายเป็นสัญญาณเตือนภัยล่วงหน้า ไม่ใช่เพื่อการวินิจฉัย แต่เพื่อให้เราหันมาดูแลหัวใจตัวเองได้ทันท่วงที... งานนี้คงต้องบอกว่า ร่างกายเราไม่ได้แยกแผนกหัวใจกับสมองออกจากกันชัดเจนเหมือนในโรงพยาบาลนะ