เก็บไขมันตรงไหน มีผลต่อสมองต่างกัน: Visceral Fat (ไขมันรอบอวัยวะภายใน) น่ากังวลสุด

งานวิจัยใหม่บอกชัด “เก็บไขมันไว้ตรงไหน ก็สะเทือนสมองไม่เท่ากัน” ทีมของ Anqi Qiu จาก The Hong Kong Polytechnic University ใช้ข้อมูลคนกว่า 18,000 คนในโครงการ UK Biobank (อายุเฉลี่ย 62 ปี) พบว่าการสะสมไขมันในแขน ขา ลำตัว และรอบอวัยวะภายใน สัมพันธ์กับการเปลี่ยนแปลงของสมองที่ต่างกัน ทั้งด้านโครงสร้างและการเชื่อมต่อของเครือข่ายสมอง

นักวิจัยจับคู่ข้อมูลสแกนองค์ประกอบร่างกายกับภาพสมอง และควบคุมปัจจัยอย่างอายุแล้ว พบลายเซ็นการเปลี่ยนแปลงเฉพาะตำแหน่งไขมัน เช่น ไขมันที่แขนและลำตัวสัมพันธ์กับการบางลงของ Sensorimotor Cortex (พื้นที่ควบคุมการเคลื่อนไหว) ขณะที่ไขมันที่แขนยังเชื่อมกับปริมาตร Hippocampus (ศูนย์ความจำ) ที่ลดลง ซึ่งเป็นบริเวณที่มักได้รับผลก่อนในโรค Alzheimer’s

ด้านไขมันที่ขา ทีมพบการเชื่อมต่อที่ลดลงใน Limbic Network (เครือข่ายกำกับอารมณ์และระบบรางวัล) โดยคาดว่าอาจเกี่ยวกับ Leptin (ฮอร์โมนควบคุมความหิว) ที่หลั่งจากไขมันส่วนล่างของร่างกาย และระดับ Leptin ที่สูงขึ้นสัมพันธ์กับการเชื่อมต่อของ Limbic Network ที่ลดลง

แต่ตัวที่น่าห่วงสุดคือ Visceral Fat (ไขมันรอบอวัยวะภายใน) เพราะเป็นชนิดเดียวที่ไม่สัมพันธ์กับการคงสภาพของ White Matter (ใยประสาทที่ส่งสัญญาณ) กลับเกี่ยวกับการเสื่อมของมัน ซึ่งเป็นสัญญาณเด่นของ Alzheimer’s สอดคล้องกับความเห็นของ Sonia Anand จาก McMaster University ว่า Visceral Fat สร้างสารก่อการอักเสบมากกว่า อาจจุดชนวนการอักเสบในสมองได้

อย่างไรก็ดี งานนี้เป็นความสัมพันธ์ ไม่ใช่เหตุและผลตรงๆ Michal Schnaider Beeri จาก Rutgers University ชี้ว่า ความเชื่อมโยงของไขมันที่แขนที่ดูทั้ง “ปกป้องและทำร้าย” สมองพร้อมกัน สะท้อนว่าความสัมพันธ์ระหว่างไขมันกับสมองซับซ้อนกว่าที่คิด อีกทั้งกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นชาวยุโรปเชื้อสายขาว ทำให้การขยายผลต้องระวัง แต่ผลลัพธ์ก็ส่งสัญญาณชัดว่า การเจาะจงลด Visceral Fat อาจส่งผลดีกับสมองมากกว่าการลดน้ำหนักแบบเหมารวม รายงานตีพิมพ์ใน Nature Mental Health