อัลตราซาวนด์ ความหวังใหม่ของผู้ป่วยเส้นเลือดในสมองแตก ช่วยล้างเซลล์ตาย ไม่ต้องผ่าตัด

ข่าวดีสำหรับวงการแพทย์! ทีมนักวิจัยจาก Stanford University นำโดย Raag Airan ค้นพบว่าการใช้คลื่นอัลตราซาวนด์ยิงผ่านกะโหลกศีรษะ อาจเป็นกุญแจสำคัญในการเพิ่มโอกาสรอดชีวิตและฟื้นฟูผู้ป่วยหลังเกิดภาวะเส้นเลือดในสมองแตก (Haemorrhagic Stroke) โดยเทคนิคนี้ช่วยกระตุ้นให้สมองกำจัดเซลล์เม็ดเลือดที่ตายแล้วซึ่งเป็นต้นเหตุของการอักเสบและความเสียหายเพิ่มเติมได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ปกติแล้ว การรักษาภาวะนี้มักจะต้องผ่าตัดเพื่อนำลิ่มเลือดหรือเซลล์ที่ตายแล้วออก ซึ่งเป็นวิธีที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อและสร้างความเสียหายให้สมองเพิ่มเติม แต่จุดเริ่มต้นของงานวิจัยนี้มาจากความบังเอิญล้วน ๆ เมื่อ Airan เผลอเปิดเครื่องอัลตราซาวนด์ทิ้งไว้นานเกินไปขณะทดลองกับหนู แล้วพบว่ามันช่วยให้ของเหลวในสมอง (Cerebrospinal Fluid หรือของเหลวที่ช่วยล้างของเสียในสมอง) ไหลเวียนและกำจัดสิ่งต่าง ๆ ออกไปได้ดีขึ้น เขาจึงเกิดไอเดียว่า "แล้วเราจะใช้มันล้างของเสียออกจากสมองได้ไหม?"

ทีมวิจัยจึงจำลองภาวะเส้นเลือดแตกในสมองของหนูโดยฉีดเลือดเข้าไป แล้วรักษาหนูครึ่งหนึ่งด้วยคลื่นอัลตราซาวนด์วันละ 10 นาที เป็นเวลา 3 วัน ผลลัพธ์ที่ได้ก็น่าทึ่งมาก หนูที่ได้รับการรักษาสามารถเคลื่อนไหวและทรงตัวได้ดีกว่ากลุ่มที่ไม่ได้รับการรักษาอย่างชัดเจน ที่สำคัญคือ หนึ่งสัปดาห์หลังการทดลอง กลุ่มที่รักษาด้วยอัลตราซาวนด์มีอัตราการรอดชีวิตสูงกว่าถึง 30% เลยทีเดียว

เมื่อเจาะลึกลงไปก็พบว่า คลื่นอัลตราซาวนด์เข้าไปกระตุ้นเซลล์ภูมิคุ้มกันในสมองที่ชื่อ Microglia ให้เปลี่ยนโหมดมาช่วย "เก็บกิน" เซลล์เม็ดเลือดแดงที่ตายแล้วได้เก่งขึ้นและลดการอักเสบไปในตัว พร้อมกันนั้นยังช่วยเพิ่มการไหลเวียนของของเหลวในสมอง เพื่อลำเลียงของเสียเหล่านี้ไปยังต่อมน้ำเหลืองที่คอเพื่อกำจัดทิ้ง ถือเป็นการล้างสมองครั้งใหญ่แบบไม่ต้องลงไม้ลงมือ

ที่น่าสนใจคือ Airan เชื่อว่าถ้าเทคนิคนี้กำจัดเซลล์เม็ดเลือดแดงซึ่งมีขนาดค่อนข้างใหญ่ได้ ก็น่าจะกำจัดโปรตีนพิษที่มีขนาดเล็กกว่าอย่างโปรตีน Tau ซึ่งเป็นสาเหตุของโรค Alzheimer และ Parkinson ได้เช่นกัน โดยมีแผนจะเริ่มทดลองในมนุษย์กับผู้ป่วย Alzheimer ในปีหน้า ซึ่ง Kathleen Caron ผู้เชี่ยวชาญจาก University of North Carolina ก็มองว่าเป็นการศึกษาที่น่าประทับใจและมีศักยภาพสูง เพราะเป็นวิธีที่ไม่ต้องผ่าตัดและระบบน้ำเหลืองของหนูกับคนก็คล้ายกันมาก

แม้ว่าการใช้คลื่นอัลตราซาวนด์จะถือว่าปลอดภัย แต่ทีมก็ยังต้องเก็บข้อมูลเพิ่มเติมก่อนจะนำไปใช้กับผู้ป่วยเส้นเลือดแตกในสมองซึ่งต้องการการรักษาเร่งด่วน จึงขอเริ่มต้นกับผู้ป่วย Alzheimer ก่อนเพื่อความมั่นใจ ก็ต้องรอลุ้นกันต่อไปว่าเทคโนโลยี "ล้างสมอง" แบบไม่ต้องเจ็บตัวนี้ จะกลายเป็นมาตรฐานใหม่ในการรักษาโรคทางสมองได้จริงหรือไม่