JWST พบ Phosphine บนดาวแคระน้ำตาล ท้าทายทฤษฎีตามหาสิ่งมีชีวิตบนดาวศุกร์

กล้องโทรทรรศน์อวกาศ James Webb (JWST) ไปเจอของดีเข้าให้แล้ว! ล่าสุดค้นพบแก๊ส Phosphine ในชั้นบรรยากาศของดาวแคระน้ำตาล (Brown Dwarf) ที่ชื่อว่า Wolf 1130C ซึ่งเจ้าแก๊สตัวนี้แหละที่เคยเป็นประเด็นร้อนเมื่อหลายปีก่อน หลังมีทีมวิจัยอ้างว่าเจอบนดาวศุกร์และอาจเป็นสัญญาณของสิ่งมีชีวิต การค้นพบครั้งนี้เลยเหมือนเป็นการสาดน้ำเย็นใส่ความหวังนั้นเบา ๆ ว่าอย่าเพิ่งรีบดีใจไป

ย้อนกลับไปเมื่อปี 2020 โลกดาราศาสตร์เคยฮือฮากันยกใหญ่ เมื่อทีมวิจัยของ Jane Greaves ประกาศว่าตรวจพบ Phosphine บนดาวศุกร์ และเนื่องจากบนโลกเรานั้น Phosphine เกิดจากกระบวนการทางชีวภาพเป็นหลัก ทำให้หลายคนเริ่มฝันไปไกลถึงขั้นว่าอาจมีจุลินทรีย์ลอยฟุ้งอยู่ในหมู่เมฆพิษของดาวศุกร์ แต่เรื่องนี้ก็กลายเป็นประเด็นถกเถียงที่ดุเดือด เพราะนักดาราศาสตร์หลายกลุ่มไม่สามารถตรวจวัดซ้ำได้ และยังตั้งคำถามถึงกระบวนการวิเคราะห์ข้อมูลอีกด้วย

กลับมาที่การค้นพบบน Wolf 1130C ที่น่าสนใจคือ ตามทฤษฎีแล้ว ดาวแคระน้ำตาลและดาวยักษ์แก๊สอย่างดาวพฤหัสกับดาวเสาร์ ควรจะมี Phosphine อยู่แล้ว เพราะมันก่อตัวขึ้นจากใจกลางดาวที่ร้อนระอุ ก่อนจะถูกกระแสพาความร้อนพัดขึ้นมาสู่ชั้นบรรยากาศ แต่ปริศนามันอยู่ตรงที่ว่า ดาวแคระน้ำตาลส่วนใหญ่ที่เคยสำรวจกลับไม่พบ Phosphine อย่างที่คาดไว้... แล้วทำไม Wolf 1130C ถึงมีล่ะ?

นักวิทยาศาสตร์ก็พยายามหาคำตอบกันอยู่หลายทาง สมมติฐานแรกคือ ระบบดาวนี้มีดาวแคระขาว (White Dwarf) ที่เคยเป็นดาวยักษ์มาก่อน บางทีมันอาจจะพ่นธาตุฟอสฟอรัสซึ่งเป็นส่วนประกอบของ Phosphine ไปทั่วตอนใกล้ตาย? แต่ทฤษฎีนี้ก็ตกไป เพราะดาวข้าง ๆ ที่อยู่ใกล้กว่ากลับไม่ได้รับฟอสฟอรัสส่วนเกินไปด้วย อีกทฤษฎีหนึ่งชี้ไปที่องค์ประกอบทางเคมีของดาวแคระน้ำตาลเอง ที่มีธาตุหนักน้อย (Low Metallicity) ซึ่งอาจเอื้อให้ Phosphine ก่อตัวและอยู่รอดได้นานขึ้น แต่ก็นั่นแหละ... ดาวแคระน้ำตาลดวงอื่นที่มีธาตุหนักน้อยเหมือนกัน กลับไม่เจอ Phosphine ซะงั้น

การค้นพบที่เต็มไปด้วยความย้อนแย้งนี้ ทำให้ทีมวิจัยที่นำโดย Adam Burgasser ถึงกับต้องออกมาเตือนว่า "เราควรระมัดระวังการใช้ Phosphine เป็นสัญญาณบ่งชี้สิ่งมีชีวิต (Biosignature) จนกว่าจะเข้าใจเคมีของมันได้ดีกว่านี้" พูดง่าย ๆ ก็คือ การเจอ Phosphine บน Wolf 1130C เป็นเครื่องย้ำเตือนว่าสารเคมีชนิดนี้สามารถเกิดขึ้นได้เองตามธรรมชาติโดยไม่ต้องพึ่งพาสิ่งมีชีวิต ดังนั้น ใครที่เคยตื่นเต้นกับข่าวสิ่งมีชีวิตบนดาวศุกร์...อาจจะต้องพับโครงการไปก่อนนะ