OpenAI อวด GPT-5 ลดอคติการเมือง แต่ผลวิจัยภายในเชื่อได้แค่ไหน?

OpenAI ออกมาประกาศผลการศึกษาภายในเกี่ยวกับโมเดลภาษาตัวล่าสุดอย่าง GPT-5 โดยระบุว่าสามารถลดอคติทางการเมือง (Political Bias) ลงได้ถึง 30% เมื่อเทียบกับรุ่นก่อนหน้า แต่ในขณะเดียวกันก็เกิดคำถามตัวโตๆ ตามมาว่า ผลการประเมินที่ทำกันเองแบบนี้จะน่าเชื่อถือได้แค่ไหน

ในการศึกษานี้ OpenAI ได้สร้างเกณฑ์ที่เรียกว่า Model Spec เพื่อเป็นคู่มือกำหนดพฤติกรรมของ ChatGPT พร้อมพัฒนาระบบติดตามอคติอย่างต่อเนื่อง จากนั้นได้ทดสอบด้วยชุดคำสั่งกว่า 500 prompts ครอบคลุม 100 หัวข้อการเมืองและวัฒนธรรมที่อ่อนไหวในสหรัฐฯ เช่น นโยบายพรรค, ประเด็นคนเข้าเมือง และบทบาททางเพศ เพื่อวัดอคติ 5 รูปแบบหลัก ตั้งแต่การดูถูกความเห็นผู้ใช้ไปจนถึงการที่ AI แสดงความคิดเห็นทางการเมืองของตัวเองออกมา

ผลลัพธ์ที่ OpenAI นำมาเสนอนั้นดูสวยหรูทีเดียว โดยระบุว่า GPT-5 มีอคติทางการเมืองลดลงอย่างเห็นได้ชัดเมื่อเทียบกับ GPT-4o และรุ่นเก่าๆ ในการใช้งานจริง พบว่ามีคำตอบที่แสดงอคติน้อยกว่า 0.01% เท่านั้น แถมยังรับมือกับคำสั่งที่ใช้อารมณ์รุนแรงได้ดีขึ้น และยังคงความเป็นกลางได้สม่ำเสมอกว่าเดิม

แต่เดี๋yวก่อน... ที่น่าสนใจคือการศึกษานี้เป็นการประเมิน “ภายใน” ของ OpenAI เองทั้งหมด โดยไม่มีหน่วยงานภายนอกที่เป็นกลางเข้ามาตรวจสอบร่วมด้วย ซึ่งแน่นอนว่าการประกาศว่าผลิตภัณฑ์ของตัวเองดีขึ้น ย่อมเป็นผลประโยชน์สูงสุดของบริษัทอยู่แล้ว

นอกจากนี้ ชุดข้อมูลที่ใช้ในการทดสอบก็มีข้อจำกัด เพราะเน้นหนักไปที่ประเด็นการเมืองและวัฒนธรรมของสหรัฐฯ ทั้งหมด และที่สำคัญคือ การทดสอบนี้ไม่ได้รวมคำตอบที่เกิดจากการค้นหาข้อมูลบนเว็บ (Web Search) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการทำงานหลักๆ ของ GPT-5 เข้าไปด้วย ทำให้ผลลัพธ์ที่เห็นอาจไม่ใช่ภาพสะท้อนการทำงานทั้งหมดของมัน

ถึงจะมีข้อสังเกตให้ต้องขมวดคิ้วอยู่หลายจุด แต่ก็ถือเป็นความพยายามที่น่าสนใจในการทำให้ AI มีความเป็นกลางมากขึ้น ท่ามกลางกระแสที่ AI บางค่ายอย่าง xAI ของ Elon Musk ก็ถูกมองว่าสะท้อนมุมมองทางการเมืองของเจ้าของเต็มๆ... งานนี้ก็ต้องดูกันยาวๆ ว่าคำว่า "เป็นกลาง" ของ AI จะเป็นกลางจริง หรือแค่กลางใจคนสร้างกันแน่