งานวิจัยเผย AI Search ชอบอ้างอิงเว็บฯ นอกสายตา ไม่ติด Top 100 ของ Google

มีงานวิจัยชิ้นใหม่ออกมาสะกิดต่อมสงสัยของคนใช้เน็ต เมื่อทีมนักวิจัยจาก Ruhr University ในเยอรมนี และ Max Planck Institute for Software Systems พบว่า Search Engine ที่ขับเคลื่อนด้วย AI อย่าง Google AI Overviews และ GPT-4o มักจะอ้างอิงข้อมูลจากเว็บไซต์ที่ไม่ค่อยมีชื่อเสียง หรือเป็นเว็บที่คนทั่วไปไม่ค่อยรู้จัก ซึ่งต่างจากการค้นหาแบบดั้งเดิมอย่างสิ้นเชิง

ในการศึกษานี้ นักวิจัยได้เปรียบเทียบผลการค้นหาแบบดั้งเดิมของ Google กับผลลัพธ์ที่ได้จาก AI Search รุ่นใหม่ ๆ ทั้ง Google AI Overviews, Gemini-2.5-Flash และ GPT-4o โดยใช้คำค้นหาหลากหลายประเภท ตั้งแต่คำถามทั่วไป สินค้าที่คนค้นหาเยอะ ไปจนถึงประเด็นการเมืองที่ซับซ้อน

ผลลัพธ์ที่ได้ก็น่าสนใจไม่น้อย เพราะข้อมูลชี้ว่าแหล่งอ้างอิงที่ AI เลือกมานั้น มักจะเป็นเว็บที่อยู่นอกสายตาคนส่วนใหญ่ วัดจากความนิยมของโดเมนโดย Tranco (เครื่องมือติดตามความนิยมของเว็บไซต์) โดยเฉพาะ Gemini ที่มีแนวโน้มจะอ้างอิงเว็บที่ไม่ติดอันดับ Top 1,000 ด้วยซ้ำ ที่พีคไปกว่านั้นคือ 53% ของแหล่งข้อมูลที่ AI Overviews อ้างถึง ไม่ได้ปรากฏใน 10 อันดับแรกของ Google Search แบบปกติ และ 40% ของแหล่งข้อมูลเหล่านั้น ไม่ติดแม้กระทั่งใน Top 100

แต่เดี๋ยวก่อน... การอ้างอิงเว็บฯ นอกกระแสไม่ได้แปลว่าผลลัพธ์มัน "แย่" เสมอไปนะ เพราะนักวิจัยพบว่า AI Search มีแนวโน้มจะอ้างอิงแหล่งข้อมูลที่เป็นองค์กรหรือสารานุกรมมากกว่าโซเชียลมีเดีย และยังครอบคลุม "แนวคิด" (Concepts) ได้หลากหลายไม่แพ้กัน เพียงแต่ AI มักจะ "บีบอัด" ข้อมูล ทำให้บางครั้งรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ หรือมุมมองที่คลุมเครืออาจหายไประหว่างทาง

อีกหนึ่งดาบสองคมคือการที่ AI สามารถดึง "ความรู้ภายใน" ที่ถูกฝึกฝนมาใช้ร่วมกับข้อมูลจากเว็บได้ ซึ่งบางครั้ง GPT-4o ก็ตอบคำถามโดยไม่อ้างอิงเว็บเลย แต่ข้อจำกัดคือเมื่อเจอคำถามที่ต้องการข้อมูลสดใหม่แบบเรียลไทม์ AI กลับไปไม่เป็น ตอบกลับมาแค่ว่า "ขอข้อมูลเพิ่มเติม" แทนที่จะไปค้นหาเรื่องที่กำลังเป็นกระแสให้

สุดท้ายแล้ว งานวิจัยนี้ไม่ได้ฟันธงว่าใครดีกว่าใคร แต่ชี้ให้เห็นว่าโลกของการค้นหากำลังเปลี่ยนไป และเราอาจต้องมีวิธีประเมินผลแบบใหม่ที่มองทั้งความหลากหลายของแหล่งข้อมูลและความสามารถในการสังเคราะห์ข้อมูลของ AI ด้วย... งานนี้คนทำ SEO อาจต้องเริ่มคิดกลยุทธ์ใหม่กันแล้วล่ะมั้ง ว่าจะทำยังไงให้ AI หันมามองเว็บฯ ของตัวเองบ้าง