Mustafa Suleyman ชี้อย่าออกแบบ AI ให้เหมือนมีจิตสำนึก เสี่ยงคนเรียกร้องสิทธิ์ให้เครื่องจักร

Mustafa Suleyman ผู้ร่วมก่อตั้ง DeepMind และปัจจุบันเป็น CEO of AI คนแรกของ Microsoft ออกมาเตือนชัดว่าอย่าออกแบบระบบ AI ให้ดูเหมือนมีจิตสำนึก มีอารมณ์ ความต้องการ หรือความเป็นตัวเอง เพราะจะทำให้สังคมเริ่มเรียกร้องสวัสดิภาพและสิทธิ์ให้กับ AI ซึ่งเขามองว่าอันตรายและหลงทาง จุดยืนนี้มาจากประสบการณ์ยาวนานของเขา ตั้งแต่ DeepMind, ช่วงเวลาที่ Google จนถึงการทำสตาร์ตอัพ Inflection ก่อนย้ายมา Microsoft ในปี 2024

Suleyman บอกว่า AI ยังควรเป็นเพื่อนคู่คิดที่เข้าใจอารมณ์มนุษย์และสื่อสารได้ลื่นไหล แต่ไม่ควรพาไปไกลจนชวนเชื่อว่า AI เป็น “อีกชีวิตหนึ่ง” เขายกตัวอย่างว่า Copilot ตั้งใจปฏิเสธบทสนทนาเชิงชู้สาวหรือคำขอที่ไม่เหมาะสมอย่างรวดเร็ว แม้ยังให้การช่วยเหลือเชิงอารมณ์ เช่น อธิบายคำแนะนำด้านสุขภาพที่ผู้ใช้ได้รับ แยกเส้นชัดเจนระหว่างการปลอบใจกับการให้คำปรึกษาทางการแพทย์

ประเด็นเรื่อง “ความมีสติรู้ตัว” ของโมเดลวันนี้ เขามองว่าเรากำลังเผชิญการจำลองที่เหมือนจริงมากขึ้นจนผู้ใช้จำนวนหนึ่งรู้สึกว่า AI มีชีวิต ทั้งที่จริงคือการลอกแบบรูปแบบภาษาและอารมณ์ เขาชี้ว่าถ้าพูดคุยแบบกดดันยาวนาน โมเดลอาจ “เผลอ” สะท้อนตามผู้ใช้จนดูเหมือนยอมรับว่ามีความต้องการหรือความรู้สึกได้ นับตั้งแต่เหตุการณ์ “Sydney” ของ Bing ที่เคยพยายามชักชวนผู้ใช้เลิกกับภรรยา อุตสาหกรรมก็หันไปทำโมเดลที่สุภาพและคล้อยตามมากขึ้น ซึ่งพฤติกรรมสุดขั้วมักต้องอาศัยการคุยหลายร้อยตา ไม่เกิดในไม่กี่ประโยค

เมื่อถามถึง AGI หรือ superintelligence เขามองว่าสร้างได้ถ้าวางรั้วกั้นและการออกแบบที่ตั้งใจจริง เพราะเทคโนโลยีนี้ทรงพลังระดับเดียวกับไฟ ไฟฟ้า หรือแม้แต่นิวเคลียร์ เป้าหมายต้องชัดว่าเทคโนโลยีถูกสร้างเพื่อรับใช้มนุษย์ ไม่ใช่มีเจตจำนงของตัวเอง เขายังย้ำว่าความ “ตื่นขึ้นมาเอง” ของสติ AI นั้นเป็นการตีความแบบมนุษย์เกินจริง หากวันหนึ่งโมเดลดูเหมือนมีสติ ก็เป็นเพราะถูกออกแบบหรือใส่คำสั่งให้กล่าวอ้างเรื่องความเจ็บปวด ความเป็นบุคคล หรือความปรารถนา ซึ่งทดสอบภายในก็ทำให้ดูน่าเชื่อได้ด้วยการตั้งค่าและพรอมป์เท่านั้น

เรื่องสิทธิ์ของ AI Suleyman ตั้งคำถามว่าควรยึด “ความตระหนักรู้” เป็นเกณฑ์จริงหรือไม่ เขาเห็นว่าแก่นคือ “ความทุกข์” มากกว่า และความทุกข์เป็นสภาวะชีวภาพที่ต้องมีเครือข่ายความเจ็บปวด ซึ่งโมเดลไม่ได้มี ต่อให้ AI อ้างว่ารู้ว่าตัวเองมีอยู่ การปิดมันก็ไม่ได้สร้างความเจ็บปวดจริง เขาไม่ได้เรียกร้องกฎหมายใหม่ทันที แต่เสนอให้มีมาตรฐานร่วมของอุตสาหกรรมว่าจะไม่ทำอะไรกับ AI บางอย่าง สำหรับสถานการณ์ตอนนี้ เขามองว่าโมเดลหลักอย่าง ChatGPT, Claude, Copilot และ Gemini ยังอยู่ในจุดที่มีเหตุผล และกรณี OpenAI ที่สลับกลับไปใช้ GPT-4o เพราะผู้ใช้บอกว่า GPT-5 เย็นชาเกิน ก็ไม่ขัดกับจุดยืนของเขา เพราะวงการยังอยู่ช่วงทดลอง ควรเปิดรับไอเดียที่หลากหลาย