โครโมโซม Y กำลังเสื่อมสลาย? นักวิทย์ถกเดือด อนาคตเผ่าพันธุ์ชายจะเป็นอย่างไร

ย้อนกลับไปเมื่อปี 2002 วงการพันธุศาสตร์เคยสั่นสะเทือนเมื่อ Jenny Graves นักชีววิทยาเชิงวิวัฒนาการออกมาโยนระเบิดลูกใหญ่ว่า โครโมโซม Y เป็นตัวกำหนดความเป็นชาย กำลัง "นับถอยหลังสู่จุดจบ" โดยเธอคำนวณว่าในช่วง 300 ล้านปีที่ผ่านมา โครโมโซม Y สูญเสียยีนดั้งเดิมไปแล้วถึง 97% และหากอัตราการเสื่อมสลายนี้ยังคงดำเนินต่อไป มันอาจจะอันตรธานหายไปจากสารบบมนุษย์ภายใน 5-6 ล้านปีข้างหน้า สร้างความตื่นตระหนกให้สื่อพาดหัวข่าวกันยกใหญ่ว่านี่อาจเป็นจุดจบของเพศชาย

แต่ช้าก่อน ข่าวดีก็คือคำว่า "โครโมโซม Y หาย" ไม่ได้แปลว่า "ผู้ชายต้องสูญพันธุ์" เสมอไป เพราะธรรมชาติได้พิสูจน์ให้เห็นแล้วในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมบางชนิด เช่น หนู Mole Vole และ Spiny Rats ที่โครโมโซม Y หายไปโดยสมบูรณ์ แต่พวกมันก็ยังสืบเผ่าพันธุ์ต่อได้ตามปกติ สิ่งที่เกิดขึ้นคือยีนกำหนดเพศ (Sex-determining genes) เพียงแค่ย้ายบ้านไปฝังตัวอยู่บนโครโมโซมอื่นแทน ซึ่ง Graves ชี้ว่าหากมนุษย์เกิดวิวัฒนาการแบบเดียวกัน เราอาจจะไม่รู้ตัวด้วยซ้ำ เพราะผู้ชายก็ยังคงเป็นผู้ชายและสืบพันธุ์ได้เหมือนเดิม

อย่างไรก็ตาม เหรียญย่อมมีสองด้านเสมอ เมื่อ Jenn Hughes นักชีววิทยาเชิงวิวัฒนาการจากสถาบัน Whitehead ของ MIT กลับมองต่างมุมอย่างสิ้นเชิง จากการศึกษาเปรียบเทียบยีนในกลุ่มสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม Hughes พบว่าแม้ช่วงแรกยีนจะหายไปอย่างรวดเร็ว แต่กราฟได้เริ่มนิ่งและเข้าสู่สภาวะเสถียรมานานแล้ว โดยเฉพาะในกลุ่มไพรเมต (Primates) ที่โครโมโซม Y แทบไม่มีการเปลี่ยนแปลงตลอด 25 ล้านปีที่ผ่านมา เธอเปรียบโครโมโซม Y ว่าเป็น "ผู้รอดชีวิตที่ทรหด" (Tenacious survivor) ไม่ใช่แค่เศษซากทางพันธุกรรมที่รอวันผุพังอย่างที่อีกฝั่งเชื่อ

ปัจจุบันวงการวิทยาศาสตร์ยังคงเสียงแตกแบบ 50/50 ระหว่างทฤษฎี "เสื่อมสลายแล้วแทนที่" ของ Graves กับทฤษฎี "เสถียรภาพระยะยาว" ของ Hughes ซึ่งถือเป็นการปะทะกันของแนวคิดวิวัฒนาการที่น่าจับตามองที่สุดครั้งหนึ่ง แต่ไม่ว่าฝ่ายไหนจะถูก เราคงไม่ต้องรีบกังวลจนกินไม่ได้นอน เพราะกว่าผลลัพธ์จะเฉลยออกมาก็อีกหลายล้านปี ถึงตอนนั้นมนุษย์เราอาจจะวิวัฒนาการไปเป็นรูปแบบอื่น หรือไม่ก็ย้ายไปอยู่ดาวอังคารกันหมดแล้วก็ได้ ใครจะรู้