พบ "น้ำมวลหนัก" ครั้งแรกในจานดาวเคราะห์ ชี้ต้นกำเนิดน้ำเก่าแก่กว่าดาวฤกษ์

นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบ ‘น้ำมวลหนัก’ (Heavy Water) เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ ในจานก่อกำเนิดดาวเคราะห์ที่โคจรรอบดาวฤกษ์อายุน้อยชื่อ V883 Orionis ซึ่งอยู่ห่างออกไป 1,350 ปีแสง การค้นพบครั้งนี้ใช้กล้องโทรทรรศน์วิทยุ ALMA ในประเทศชิลี และถือเป็นหลักฐานที่เชื่อมโยงการเดินทางของน้ำตั้งแต่ในกลุ่มเมฆเย็นยะเยือกในอวกาศ มาจนถึงระบบดาวเคราะห์เลยทีเดียว

แล้ว ‘น้ำมวลหนัก’ คืออะไร? ถ้าจะให้อธิบายง่าย ๆ น้ำปกติ (H₂O) ประกอบด้วยไฮโดรเจน 2 อะตอม และออกซิเจน 1 อะตอม แต่ในน้ำมวลหนัก อะตอมไฮโดรเจนจะถูกแทนที่ด้วย ‘ดิวเทอเรียม’ (Deuterium) ซึ่งเป็นไอโซโทปของไฮโดรเจนที่มีนิวตรอนเพิ่มเข้ามา 1 ตัว ทำให้มันมีมวลมากกว่าไฮโดรเจนปกติเล็กน้อย การพบน้ำชนิดนี้จึงเป็นกุญแจสำคัญในการย้อนรอยประวัติศาสตร์ของมัน

จุดที่น่าสนใจที่สุดคือสัดส่วนของน้ำมวลหนักต่อน้ำปกติในจานดาวเคราะห์ของ V883 Orionis นั้นสูงมาก ซึ่งเป็นสัดส่วนเดียวกับที่พบในกลุ่มก๊าซโมเลกุลเย็นจัดก่อนที่จะก่อตัวเป็นดาวฤกษ์เสียอีก ตรงนี้เองที่ทำให้หลายฝ่ายตื่นเต้น เพราะมันหมายความว่าน้ำเหล่านี้ไม่ได้ถูกทำลายและสร้างขึ้นใหม่ในจานดาวเคราะห์ แต่เป็นมรดกตกทอดมาจากยุคก่อนที่ดาวฤกษ์จะถือกำเนิดขึ้นด้วยซ้ำ

การค้นพบนี้เป็นเหมือน ‘จิ๊กซอว์ที่หายไป’ ที่เชื่อมโยงเรื่องราวทั้งหมดเข้าด้วยกัน ตั้งแต่กลุ่มเมฆในอวกาศ จานดาวเคราะห์ ดาวหาง และดาวเคราะห์อย่างโลกของเรา โดย John Tobin จาก National Radio Astronomy Observatory กล่าวว่านี่คือหลักฐานชิ้นแรกที่แสดงให้เห็นว่าน้ำสามารถเดินทางข้ามดวงดาวมาสู่ระบบดาวเคราะห์ได้แบบ ‘unchanged and intact’ หรือก็คือมาแบบครบถ้วนสมบูรณ์

เท่ากับว่าน้ำที่เราเห็นในระบบดาวเคราะห์นี้มีอายุมากกว่าดาวฤกษ์ V883 Orionis ที่มีอายุเพียงครึ่งล้านปีเสียอีก งานนี้เลยอาจจะต้องเปลี่ยนความคิดกันใหม่ว่าน้ำบนโลกของเราอาจไม่ได้เกิดขึ้นพร้อมโลก แต่เป็นแขกผู้มาเยือนจากอวกาศอันไกลโพ้นที่เดินทางมาถึงก่อนเจ้าบ้านจะเกิดเสียอีก