อินเดียสั่งค่ายมือถือ ‘ฝังแอปฯ รัฐ’ ลงทุกเครื่อง อ้างแก้โจรขโมย-ฉ้อโกง

ใครที่บ่นว่ารัฐบาลชอบสอดแนมอาจต้องหันมามองเคสนี้ที่อินเดีย ล่าสุดรัฐบาลขยายขอบเขตโครงการ Sanchar Saathi (สันจร สารถี) แบบจัดหนัก โดยบังคับให้ผู้ผลิตสมาร์ทโฟนต้อง 'ติดตั้งแอปฯ ของรัฐ' มาพร้อมเครื่องตั้งแต่โรงงาน (Pre-install) และผลักดันซอฟต์แวร์อัปเดตใส่เครื่องเก่าที่มีอยู่แล้ว อ้างว่าเป็นความพยายามในการปราบปรามแก๊งขโมยมือถือและการฉ้อโกงออนไลน์ที่กำลังระบาดหนัก

ความเข้มข้นไม่ได้หยุดแค่เครื่องใหม่ แต่ลามไปถึงตลาด 'สมาร์ทโฟนมือสอง' ด้วย โดยกระทรวงโทรคมนาคมอินเดียสั่งให้บริษัทรับซื้อขายเครื่องเก่าต้องตรวจสอบเลข IMEI ทุกเครื่องผ่านฐานข้อมูลกลาง แถมยังมีแผนพัฒนา API ให้แพลตฟอร์มซื้อขาย (ReCommerce) ส่งข้อมูลตัวตนลูกค้าและรายละเอียดเครื่องตรงเข้าระบบรัฐบาลทันที เรียกว่ากะจะทำ Big Data ของผู้ถือครองมือถือทั่วประเทศแบบเรียลไทม์กันเลยทีเดียว

ประเด็นดราม่าอยู่ที่ความย้อนแย้งของคำสั่ง ทางรัฐมนตรี Jyotiraditya M. Scindia ออกมาแก้ต่างว่าระบบนี้เป็นประชาธิปไตยและ 'สมัครใจ' (Voluntary) ใครไม่ชอบก็ลบแอปฯ ทิ้งได้ แต่เอกสารคำสั่งที่หลุดออกมากลับระบุชัดเจนว่า แอปฯ ต้องอยู่ในจุดที่มองเห็นง่ายและ 'ฟังก์ชันการทำงานต้องไม่ถูกปิดกั้น' ทำให้นักสิทธิมนุษยชนและกลุ่ม Privacy ออกมาโวยว่า นี่อาจเป็นการสอดแนมประชาชนผ่านอุปกรณ์ส่วนตัวกว่า 700 ล้านเครื่องโดยไม่มีกฎหมายคุ้มครองข้อมูลที่รัดกุมรองรับ

ที่น่าสนใจคือ Apple ไม่ได้เข้าร่วมในคณะทำงานชุดนี้ แต่แบรนด์อื่นๆ อาจปฏิเสธยาก งานนี้ต้องจับตาดูว่าโมเดล 'บังคับติดแอปฯ รัฐ' ของอินเดียจะกลายเป็นบรรทัดฐานใหม่ให้รัฐบาลประเทศอื่นๆ (แถวนี้) ลอกการบ้านไปใช้บ้างหรือไม่ เพราะเส้นแบ่งระหว่าง 'ความปลอดภัย' กับ 'การละเมิดสิทธิ' ในยุคดิจิทัลนั้นบางลงทุกทีครับ